Van Dale kiest ‘hallucineren’ tot Woord van het jaar 2025
Sinds de introductie van generatieve AI eind 2022 is taal definitief in een nieuw tijdperk beland. Wat begon als een slimme tekstassistent voor experimenten en huis-, tuin- en keukenvragen, groeide razendsnel uit tot een alledaags hulpmiddel op kantoren, scholen en redacties. In 2025 koos Van Dale daarom een woord dat deze ontwikkeling treffend samenvat: hallucineren. Niet in de klassieke betekenis van waanbeelden of zinsbegoochelingen, maar in een nieuwe, technologisch geladen context. Volgens Van Dale betekent hallucineren, wanneer het gaat om generatieve taalmodellen, het verstrekken van informatie die niet op (betrouwbare) data is gebaseerd en daardoor onnauwkeurig of zelfs volledig onjuist is. Een woord dat niet alleen iets zegt over AI, maar ook over onze omgang met taal, kennis en betrouwbaarheid.
Een bestaand woord met een nieuwe betekenis
Het bijzondere aan het Van Dale Woord van het Jaar 2025 is dat hallucineren geen neologisme is. Het woord bestond al lang, maar kreeg er een betekenislaag bij die in korte tijd gemeengoed werd. In de context van AI verwijst hallucineren naar het verschijnsel dat systemen als ChatGPT, Gemini of andere generatieve taalmodellen antwoorden formuleren die grammaticaal correct en overtuigend klinken, maar inhoudelijk niet kloppen. Bronnen worden verzonnen, feiten worden verdraaid en zekerheden worden gesuggereerd waar twijfel op zijn plaats is.
Dat deze betekenis juist in 2025 breed werd overgenomen, is geen toeval. AI-toepassingen zijn inmiddels diep doorgedrongen in ons dagelijks taalgebruik. We laten e-mails herschrijven, samenvattingen genereren, juridische teksten structureren en marketingcopy produceren. Tegelijkertijd groeit het besef dat deze systemen geen waarheid “kennen”, maar waarschijnlijkheden berekenen op basis van enorme hoeveelheden tekstdata. Hallucineren is daarmee geen foutje, maar een inherent risico van generatieve AI.
Waarom juist dit woord?
Van Dale kiest het Woord van het Jaar niet alleen op basis van populariteit, maar vooral vanwege maatschappelijke en taalkundige relevantie. Hallucineren weerspiegelt beide. Het woord laat zien hoe technologie onze taal beïnvloedt en hoe taal op haar beurt helpt om nieuwe fenomenen te duiden. We hebben een term nodig om te benoemen wat er gebeurt wanneer een AI-systeem overtuigend onzin verkoopt. Door dat proces een naam te geven, wordt het bespreekbaar én herkenbaar.
Bovendien raakt het woord aan een fundamenteel spanningsveld in onze samenleving: de balans tussen gemak en betrouwbaarheid. AI kan razendsnel teksten produceren, maar snelheid is geen garantie voor kwaliteit. In een tijd waarin informatie zich sneller verspreidt dan ooit, kan een hallucinatie verstrekkende gevolgen hebben. Denk aan foutieve medische adviezen, onjuiste juridische interpretaties of misleidende beleidsinformatie. Dat Van Dale juist dit woord uitlicht, onderstreept het belang van kritisch taalgebruik in het AI-tijdperk.
Hallucinaties en taal: een gevaarlijke combinatie
Taal heeft gezag. Een goed geformuleerde zin wekt vertrouwen, zelfs als de inhoud rammelt. Dat maakt AI-hallucinaties extra verraderlijk. Waar een menselijke schrijver vaak aarzelt of nuanceert bij onzekerheid, presenteert een taalmodel zijn antwoord doorgaans met grote stelligheid. Voor de ongetrainde lezer is het verschil tussen feit en fictie daardoor lastig te herkennen.
Voor organisaties, bedrijven en instellingen is dit een reëel risico. Teksten die automatisch worden gegenereerd en ongecontroleerd worden gepubliceerd, kunnen reputatieschade veroorzaken of zelfs juridische gevolgen hebben. Zeker in sectoren waar precisie cruciaal is – zoals recht, zorg, onderwijs en overheid – is het fenomeen hallucineren meer dan een taalkundige curiositeit. Het is een waarschuwing.
Wat betekent dit voor professioneel taalgebruik?
Bij Nederlands Taalbureau zien we dagelijks hoe generatieve AI wordt ingezet bij het schrijven en herschrijven van teksten. Wij erkennen de kracht van deze tools: ze kunnen helpen bij structuur, eerste versies en inspiratie. Maar het woord van het jaar 2025 bevestigt wat wij al langer benadrukken: AI is geen vervanging voor professionele taalkundige controle.
Hallucineren maakt duidelijk dat elke AI-tekst kritisch moet worden beoordeeld. Kloppen de feiten? Zijn bronnen controleerbaar? Is de formulering inhoudelijk correct? Een menselijke redacteur, corrector of vertaler leest niet alleen de woorden, maar begrijpt de context, herkent inconsistenties en stelt vragen waar een taalmodel dat niet kan.
SEO, content en het risico van hallucinaties
Ook in de wereld van online marketing en SEO speelt hallucineren een steeds grotere rol. Veel bedrijven gebruiken AI om blogs, landingspagina’s en productteksten te genereren. Dat kan efficiënt zijn, maar brengt ook risico’s met zich mee. Zoekmachines hechten steeds meer waarde aan betrouwbaarheid, expertise en inhoudelijke kwaliteit. Teksten die feitelijke onjuistheden bevatten of misleidende informatie verspreiden, kunnen niet alleen lezers verliezen, maar ook hun positie in zoekresultaten.
Het ironische is dat AI-teksten vaak SEO-technisch goed zijn opgebouwd: de juiste zoekwoorden, een logische structuur, vloeiende zinnen. Juist daardoor vallen hallucinaties minder snel op. Professionele redactie is daarom essentieel om SEO en inhoudelijke betrouwbaarheid met elkaar te verzoenen.
Taal verandert, verantwoordelijkheid blijft
Het Van Dale Woord van het Jaar 2025 laat zien hoe snel taal zich aanpast aan technologische ontwikkelingen. Dat is op zichzelf fascinerend. Tegelijkertijd herinnert hallucineren ons eraan dat taal altijd verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Woorden vormen onze werkelijkheid, beïnvloeden beslissingen en sturen gedrag. Of ze nu door mensen of machines worden geproduceerd: ze verdienen zorgvuldigheid.
AI-toepassingen “zeggen” dingen, zoals Van Dale treffend opmerkt. Maar ze begrijpen niet wat ze zeggen. Die verantwoordelijkheid ligt bij de gebruiker. Wie AI inzet voor tekstproductie, moet zich bewust zijn van de beperkingen en risico’s. Het benoemen van hallucineren als fenomeen helpt daarbij, maar het oplossen ervan vraagt om menselijk inzicht.
Conclusie: een woord dat blijft hangen
Met hallucineren als Woord van het Jaar 2025 kiest Van Dale voor een term die perfect past bij deze tijd. Het woord vangt de belofte én de valkuilen van generatieve AI in één begrip. Het herinnert ons eraan dat taal overtuigend kan zijn zonder waar te zijn, en dat technologie geen vrijbrief is om kritisch denken uit te schakelen.
Voor iedereen die professioneel met tekst werkt – van auteur tot jurist, van student tot ondernemer – is dit woord een uitnodiging tot reflectie. AI kan ondersteunen, versnellen en inspireren, maar menselijke controle blijft onmisbaar. Of, zoals wij het bij Nederlands Taalbureau zouden formuleren: laat AI gerust meeschrijven, maar laat mensen altijd het laatste woord houden.
O O K I N T E R E S S A N T :
Reactie plaatsen
Reacties