Taalnieuws, taalweetjes en handige taaltips.

Sinds de introductie van generatieve AI eind 2022 is taal definitief in een nieuw tijdperk beland. Wat begon als een slimme tekstassistent voor experimenten en huis-, tuin- en keukenvragen, groeide razendsnel uit tot een alledaags hulpmiddel op kantoren, scholen en redacties. In 2025 koos Van Dale daarom een woord dat deze ontwikkeling treffend samenvat: hallucineren. Niet in de klassieke betekenis van waanbeelden of zinsbegoochelingen, maar in een nieuwe, technologisch geladen context. Volgens Van Dale betekent hallucineren, wanneer het gaat om generatieve taalmodellen, het verstrekken van informatie die niet op (betrouwbare) data is gebaseerd en daardoor onnauwkeurig of zelfs volledig onjuist is. Een woord dat niet alleen iets zegt over AI, maar ook over onze omgang met taal, kennis en betrouwbaarheid.

In dit blog lees je hoe tekstcorrectie vaktaal kan versterken in plaats van verzwakken. Je ontdekt waar de grens ligt tussen helderheid en vereenvoudiging, en hoe je als auteur en corrector samenwerkt aan een scherpe, correcte en vakinhoudelijk sterke tekst.

Stel je voor: een bezoeker landt op je website. Misschien via Google, misschien via een socialmediapost of misschien via een tip van een bekende. Wat ziet diegene als eerste? Jouw homepage. Je ‘Over ons’-pagina. Je aanbod. En vooral: je teksten.

Je hebt een tekst geschreven. Misschien een roman, een rapport, een scriptie of een blogreeks. Je hebt eraan geschaafd, laten rijpen, opnieuw gelezen. En nu ben je op het punt gekomen dat je het manuscript wilt verbeteren. Maar hoe? Moet je hem laten proeflezen, redigeren of volledig laten herschrijven? En wat is eigenlijk het verschil tussen die drie?

Als auteur weet ik uit ervaring dat het schrijven van een boek een intensief en veeleisend proces is. Maar minstens zo uitdagend is het om een uitgeverij of proeflezer ervan te overtuigen dat jouw manuscript eruit springt en serieus aandacht verdient. Als professionele proeflezer en auteur krijg ik vele manuscripten onder ogen, en ik merk dat er altijd bepaalde criteria zijn die het verschil maken tussen een veelbelovend manuscript en een middelmatige inzending.

Een foutloze scriptie of wetenschappelijk artikel oogt professioneel. Maar is dat genoeg? Wie denkt dat correcte spelling garant staat voor een overtuigende tekst, komt vaak bedrogen uit. Want naast taalkundige nauwkeurigheid is er nóg een factor die zwaar meetelt: structuur.

Automatische spellingcheckers zijn een zegen en tegelijkertijd een valkuil. Hoewel ze in staat zijn om veelvoorkomende fouten op te sporen, zijn ze allesbehalve waterdicht. Wie vertrouwt op alleen ChatGPT of de rode kringeltjes van Word of Google Docs, loopt het risico op een tekst die weliswaar geen rode strepen toont, maar toch slordig, krom of onprofessioneel overkomt.

In het begin dacht ik dat het aan mij lag, maar Iedereen die schrijft, kent het gevoel. Je opent een leeg document. Je cursor knippert. Je staart. Je tikt een zin – en delete hem weer. Twijfel. Frustratie. Uitstel. Welkom in de wereld van schrijfangst.

Of je nu een blog schrijft, een zakelijk rapport opstelt of een manuscript voorbereidt, een foutloze tekst is essentieel. Spelling-, grammatica- en interpunctiefouten kunnen afbreuk doen aan de geloofwaardigheid van je boodschap en de lezer afleiden. Een onsamenhangende structuur of een verkeerd gekozen schrijfstijl kan ervoor zorgen dat je boodschap niet overkomt zoals bedoeld. Daarom is het verbeteren van je tekst een cruciale stap om professioneel, overtuigend en begrijpelijk over te komen. Gelukkig zijn er diverse manieren om je teksten te verfijnen en naar een hoger niveau te tillen. Een goed geschreven tekst wekt vertrouwen en zorgt ervoor dat je boodschap écht aankomt bij je lezer.

BERT POLMAN

Wanneer je eindelijk dat laatste woord op papier hebt gezet, de ontknoping hebt geschreven en je manuscript vol trots voor je ligt, begint de echte uitdaging pas. De kwaliteit van je manuscript bepaalt namelijk of een uitgeverij jouw werk wil publiceren.

In de huidige digitale wereld maken we steeds vaker gebruik van geavanceerde technologieën om ons dagelijks werk te vereenvoudigen. Een van deze technologieën is ChatGPT, een AI-gedreven taalmodel ontwikkeld door OpenAI. ChatGPT is in staat om menselijke gesprekken te simuleren en kan worden ingezet voor uiteenlopende taken, zoals het schrijven van teksten, beantwoorden van vragen en, ja, ook voor vertalingen. Met slechts een paar klikken kun je een tekst invoeren en deze laten vertalen naar vrijwel elke gewenste taal.

Lezen is een van de meest verrijkende activiteiten die je kunt ondernemen. Het biedt niet alleen een ontsnapping aan de dagelijkse stress, maar heeft ook een diepgaand effect op ons brein en ons emotioneel welzijn.

ChatGPT, ontwikkeld door OpenAI, is een geavanceerd taalmodel dat gebruik maakt van kunstmatige intelligentie (AI) om menselijke tekst te genereren en te begrijpen. Het systeem is getraind op een enorme hoeveelheid tekstdata en kan daardoor op een natuurlijke en mensachtige manier communiceren.

De Nederlandse taal staat bekend om haar rijke geschiedenis, unieke klanken en soms ingewikkelde grammaticale structuren. Ondanks dat het een prachtige taal is, vormt Nederlands ook een uitdaging voor velen, inclusief moedertaalsprekers.

In een wereld waarin tekstcommunicatie vaak de eerste indruk vormt, is de kwaliteit van geschreven materiaal belangrijker dan ooit. Dit geldt voor alles, van zakelijke rapporten en academische papers tot blogposts en sociale media-updates. De eerste verdedigingslinie tegen taalfouten was lange tijd de traditionele spelling- en grammaticacontrole, zoals die aangeboden door Microsoft Word.

In het tijdperk waarin technologie en communicatie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, speelt kunstmatige intelligentie (AI) een cruciale rol in het overbruggen van taalbarrières en het bevorderen van meertaligheid. Deze technologische vooruitgang heeft de manier waarop we communiceren, leren en samenwerken getransformeerd, waardoor mensen over de hele wereld dichter bij elkaar komen. In dit blog verkennen we hoe AI de grenzen van taal overstijgt en nieuwe mogelijkheden creëert voor inclusieve communicatie en educatie.

In een tijdperk waarin communicatie steeds digitaler wordt, blijft de behoefte aan heldere, correcte en overtuigende teksten bestaan. Grammatica vormt de ruggengraat van elke taal en is cruciaal voor het effectief overbrengen van onze ideeën en verhalen. Dit blog is een uitgebreide gids, bedoeld om schrijvers van alle niveaus te helpen hun teksten te controleren en te verfijnen voor grammaticale nauwkeurigheid.

Het is officieel! Het Van Dale Woord van het Jaar 2023 is gekozen. Gedurende twee weken, van 5 tot en met 18 december, had iedereen de kans om hun stem uit te brengen op één van de tien genomineerde woorden. En wat een betrokkenheid! Bijna 15.000 stemmen zijn uitgebracht, wat laat zien hoezeer dit speelt onder de mensen.

Breng je stem uit voor het Van Dale Woord van 2023 Dit jaar heeft iedereen de kans gehad om nieuwe woorden van 2023 voor te dragen. Van Dale Uitgevers selecteerde tien van deze nieuwe woorden voor een shortlist.

Machinevertaling heeft de manier waarop we met elkaar communiceren revolutionair veranderd. Van het snel vertalen van een berichtje tot het begrijpen van een buitenlands artikel, digitale tools hebben taalbarrières verminderd. Twee prominente spelers in deze arena zijn ChatGPT en Google Translate. Maar welke heeft de overhand? In dit artikel duiken we in de verschillen tussen deze twee technologieën.

Redacteuren schijten zeven kleuren stront nu de AI-assistent ChatGPT met een moordend tempo van de ene op de andere dag in ons leven is komen fietsen. Het wordt door mijn collega-taaldeskundigen niet gezien als een welkome gast, maar meer als een agressief opmarcherende rivaal. Daar komt nog eens bij, dat onbekend onbemind maakt. Deze onflatteuze status maakt, dat ChatGPT in schrijversland thans voor veel onrust zorgt. Is deze onrust terecht?

De spellingcontrole werkt met een ingebouwde woordenlijst van bestaande Nederlandse woorden en kan niet zien wat de context van een woord in een zin is. Het zal bijvoorbeeld een fout als ‘verassing’ (bij een crematie) in plaats van ‘verrassing’ goedkeuren, aangezien ‘verassing’ en ‘verrassing’ beide bestaande Nederlandse woorden zijn.

U kent het wel. Een standaard spellingcontrole, zoals die van Microsoft Word of Editor, die u het aangename gevoel geeft een prachtig stukje foutloze tekst te hebben geschreven. Ik breng u in dit blog het onaangename antwoord, waarom een spellingcontrole alleen niet genoeg is om een foutloze tekst te produceren. Ik vertel u in welke gevallen het essentieel is, om een smetteloze, foutloze tekst af te leveren. En tenslotte geef ik u aan wat u kunt doen om vanaf dit moment, voor altijd een tekst vrij van storende fouten te schrijven.

Als een taaldeskundige een tekst systematisch aanpakt, dan ontsnappen er geen fouten en onvolkomenheden aan de aandacht. Voor een systematische tekstredactie is een tekstbeoordelings-model onontbeerlijk. Een model dat zijn waarde bewezen heeft, is het RED-model, waarbij ‘RED’ staat voor redactie, maar ook voor de drie pijlers waarop het model is gebaseerd: regels, eenheid, doelgroep. (Het model is een variant op het CCC-model, van Jan Renkema).

Het zat er dik in: het woord van 2020 zou wel een woord zijn gerelateerd aan de coronacrisis. Door de coronapandemie was 2020 een gedenkwaardig jaar, met ingrijpende gevolgen. Toen Genootschap Onze Taal ons als lid vroeg om het woord van 2020 te kiezen, kwamen ook wij uit bij een woord gerelateerd aan de pandemie, simpelweg omdat we zochten naar een woord dat het beste het afgelopen jaar typeert. We twijfelden tussen onderstaande woorden/uitdrukkingen.